Yeni Dijital Sağlık Pasaportu Hamleleri
12 Ocak’ta Yunanistan başbakanı Miçotakis, AB içinde hareket özgürlüğünü sağlamak adına bir aşı sertifikası çağrısında bulundu. Kendi dijital sağlık pasaportu TravelPass için çalışmalar yapan IATA’dan da Miçotakis’in bu önerisine destek geldi.
Ülkeler arası pasaportların geçmişi 1940’lara kadar giderken aşılanan kişilere verilen kağıt sertifikaların geçmişi çok daha eski. Geçmişte bulaşıcı hastalıkları önlemek adına, aşılanan kişilere verilen bu tip sertifikalar bugün pandemiden etkilenen sektörleri yaşadığı zararı atlatabilmek adına sınırlarını tekrar güvenli bir şekilde açmak için alternatif arayan ülkelerce değerlendiriliyor
Miçotakis’ten Radikal Bir Çıkış Geldi
Dijital Pasaport Mu Geliyor? yazımızda bahsettiğimiz, Quantas CEO’su Alan Joyce gibi isimler tarafından da dillendirilen dijital sağlık pasaportları konusunda en radikal çıkış 12 Ocak’ta Yunanistan Başbakanı Miçotakis’ten geldi. Miçotakis, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’e AB’nin tüm üye ülkeler arasında geçerli olacak bir aşı sertifikası oluşturulmasının gerekliliğini içeren bir mektup yazdı.
AB özelinde, 2020 Aralık ayında Avrupa Komisyonu Sağlık Güvenliği Komitesi, sınır ötesi doğrulanabilir COVID-19 aşı sertifikaları fikrini tartışmış ve komitedeki Fransız temsilciler bir aşı pasaportu fikrine soğuk baktıklarını belirtmişti. Ayrıca Fransa, sağlık sertifikası için QR kodlarının ülkeler arasında nasıl güvence altına alınacağına ilişkin diğer üye devletlerle görüşmelerin gerekli olduğunu belirtmişti.
İsrail Başladı, Yunanistan ve İspanya Destekliyor
Aşılama oranında çok kısa sürede %20’leri geçen İsrail, aşılanan veya iyileşen kişilerin konferanslar, kültürel etkinlikler ve spor etkinlikleri gibi büyük etkinliklere katılmasına izin verecek bir “yeşil pasaport” açıkladı. Bu tip dijital sağlık pasaportu uygulamaları, işletmelerin yeniden açılmasına ve ekonominin eski haline getirilmesine yardımcı olabilir.
Dijital sağlık pasaportu sistemini uygulamaya koyan İsrail dışında, Yunanistan ve İspanya da uluslararası seyahati kolaylaştıracak bir dijital aşı sertifikası fikrine olumlu bakıyor. AB Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen ise 14 Ocak’ta Lizbon’da gazetecilere bu konuya olumlu yaklaştığını belirtse de 21 Ocak’taki AB liderler zirvesinin ardından aşı sertifikası konusunun daha fazla değerlendirme gerektirdiğini açıkladı.
IATA Destekliyor, WTTC Karşı
Kendi TravelPass dijital pasaport uygulamasını 2021 yılında devreye alacak olan Uluslararası Hava Taşımacıları Birliği (IATA) CEO’su Alexandre de Juniac da Yunanistan’ın aşı sertifikası fikrini desteklediğini duyurdu.
11-14 Ocak tarihlerinde yapılan Reuters Next forumu kapsamında yapılan ankete katılan katılımcıların da önemli bir çoğunluğu aşılanmanın uçuşlar için ön koşul olması gerektiği yönünde oy kullanmıştı.
Gloria Guevera – WTTC
Aşı sertifikasına karşı olan ve uygulamanın aşıya erişimde sıkıntı yaşayan ülkelerin vatandaşlarına karşı bir ayrımcılık anlamına geleceğini savunan WTTC Direktörü Gloria Guevera gibi isimler de var. Guevera’ya göre dijital bir aşı pasaportu aşıya erken erişebilenler için avantaj olsa da buna erişemeyen kitleler için dezavantaj oluşturacaktır. Guevera’ya göre aşı sertifikası özelikle uluslararası seyahatin dışında iş, okul gibi alanlarda da kullanılmaya başlanırsa toplum içinde de ayrımcılık oluşturabilir.
Privacy International gibi kişisel verilerin korunması yönünde kampanyalar yürüten kurumlar ve sivil özgürlük uzmanları, bu teknolojinin Çin’in salgın sırasında benimsediği artırılmış gözetlemeye benzer şekilde, istilacı bir sosyal kontrol sistemi yaratabileceği konusunda da uyarılarda bulunuyorlar.
DSÖ: Eşit Dağıtım Sağlanmalı ve %100 Etkinliği Kanıtlanmalı
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise konuya hem eşitlik hem de aşılamanın etkinliği açısından bakıyor. Kendisi de Etiyopya asıllı olan DSÖ Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, 18 Ocak’taki demecinde aşıya erişim konusunda dünyanın bedeli fakir ülkelerdeki insanların yaşamlarıyla ödenecek bir ahlaki çöküşün eşiğinde olduğunu söylemişti. Ghebreyesus yüksek gelir grubundaki 50 ülke toplamda 39 milyon doz aşı siparişi verirken en düşük gelir grubundaki bir ülkenin sadece 25 dozluk aşı sipariş edebildiğini ifade etmişti.
Ayrıca DSÖ komitesi 14 Ocak’ta, aşılananların tamamen özgürce seyahat edebilmesine karşı olduğunu belirterek, aşılanmanın etkinliği %100 kanıtlanana kadar aşı olanların maske veya negatif PCR testi gibi diğer seyahat riskini azaltma önlemlerinden muaf tutulmaması gerektiğini belirtmişti.
Avrupa Birliği Konuyu Şimdilik Erteledi
AB Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen de 21 Ocak AB liderler zirvesi ardından WTTC ve DSÖ’nün bu konudaki çekinceleri ile benzer yönde görüş bildirmiş ve konunun ertelendiğini söyledi:
Ursula von der Leyen
Aşılama virüsün aşılanmış kişiden başkalarına bulaşmasını engelliyor mu, bunu bilmiyoruz. Aşının ne kadar süre etkili olacağını da bilmiyoruz. Ayrıca, henüz aşıya erişimi olmamış kişilerin haklarını nasıl koruyacaksınız? Aşı olmamak için meşru gerekçeleri olan kişilere ne tür alternatifler sunabileceksiniz? Vatandaşların kişisel verilerini nasıl koruyacaksınız? Bunlar cevapsız sorular. Bu yüzden daha sonra, zamanı geldiğinde aşı sertifikası konusunda derinlemesine bir tartışma ve üye ülkeler arasında uzlaşıya ihtiyacımız olacak.
Dünyadaki Diğer Ülkeler Ne Yapıyor?
Yukarıda özetlediğimiz tüm gelişmeler ışığında, bizler de Webius Digital olarak dünyada dijital sağlık pasaportları konusundaki son gelişmeleri sizler için derledik.
Dünya çapında farklı ülkelerde aşı sertifikası konusundaki son bilgileri aşağıda bulabilirsiniz (sağa sola kaydırın veya ok tuşlarını kullanın):
Yunanistan
Yunanistan başbakanı Mitsotakis, AB üyesi ülkeler arası hareket özgürlüğünü sağlamak ve hatta ötesinde küresel bir canlanmaya katkıda bulunmak adına bir aşı sertifikasının yapılandırılması gerektiğini söylerken, bu konuda uluslararası koordinasyonu mümkün kılmak için tüm AB üyesi devletlerin hızlı şekilde ortak bir anlayış oluşturulması gerektiğini savundu.
Mitsotakis, konuyu 21 Ocak’ta yapılan AB zirvesinde gündeme getirdi ancak toplantıda aşı sertifikası konusunun ileri bir tarihe bırakılması kararlaştırıldı.
İspanya
İspanya Sanayi Ticaret ve Turizm Bakanı Reyes Maroto, Yunanistan tarafından önerilen aşı pasaportunu fikrini desteklediklerini açıkladı. Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) toplantısında konuşan bakan, “Bu konu çok taraflı bir işbirliğinin işareti olması açısınından iyi bir haber. Avrupa düzeyinde seyahatin yeniden sağlanmasına katkıda bulunabilir.” dedi.
İspanyol bakan turistlere güven vermek ve “karantina ile seyahat kısıtlamaları gibi topyekün önlemlerden kaçınmak” için “ortak bir çerçeve” oluşturmanın önemini de vurguladı.
Güney Kıbrıs
Avrupa’da Güney Kıbrıs, sınırlarını Mart ayında aşılı yolculara açacağını açıklayan ilk ülke oldu. Aşı sertifikası olan gezginler Mart ayından itibaren Negatif PCR test sonucu göstermeden Güney Kıbrıs’a giriş yapabilecek. [3]
Duyuru, daha önceki 2020 Turizm Gelirleri: Türkiye ve Rakiplerinde Durum Ne? haberimizde bahsettiğimiz üzere GSMH’sının %14’ü turizme bağlı olan ve 2020’de turizm gelirlerinde %85’e varan kayıplar yaşayan Güney Kıbrıs’ın uçuşları yeniden başlatma planının bir parçası.
İsrail
Sakinlerini virüse karşı hızla aşılayan İsrail’de sağlık bakanlığı, COVID-19’dan aşılanan veya iyileşen kişilerin konferanslar, kültürel etkinlikler ve spor etkinlikleri gibi büyük etkinliklere katılmasına izin verecek bir “yeşil pasaport” açıkladı.
The Times of Israel gazetesinin haberine göre [1] sağlık yetkilileri, virüs için negatif test yapanların 72 saat süreyle geçici yeşil pasaport alabileceğini, COVID-19’dan aşılanan veya iyileşenlere verilen pasaportların 6 ay süreyle geçerli olacağını söylüyor.
ABD
Amerika Birleşik Devletleri’nde federal hükümet, koronavirüs aşıları yaptıran kişilere aşı üreticilerini, parti numarasını ve aşılama tarihini içeren kartlar veriyor. Ancak, bu kişilerin aşı kayıtlarına online olarak kolayca eriebileceği ve seyahat için aşı durumlarını göstermek için kullanabilecekleri ortak bir sistem bulunmuyor. [2]
Dijital Sağlık Pasaportu İçin Hangi Teknolojiler Yarışıyor?
Aşı sertifikalarının yüklenebileceği ortak bir platform oluşturma çabası içinde dünyada farklı çözümler öne çıkıyor. Bu çabalardan en önde olanlar CommonPass, TravelPass ve AOKpass uygulamaları.
CommonPass
Commons Project Foundation Cenevre’deki kar amacı gütmeyen bir kuruluş ve aşı pasaportları girişiminin önemli aktörlerinden. United Airlines, Lufthansa ve JetBlue dahil bazı hava yolu şirketlari, Commons Project’in sağlık pasaportu uygulaması olan CommonPass’ı deniyor. Uygulama, yolcuların koronavirüs test sonuçlarını sağlık sağlayıcılarından almalarına ve ardından belirli uluslararası uçuşlara binmelerine olanak tanıyan bir onay kodu üretiyor.
Commons Project baş sağlık sorumlusu Brad Perkins, “Bir süre için, hayatımızın normal rutinlerine devam edebilmek adına ya negatif bir COVID-19 testi sonucunu veya güncel bir aşı durumunu göstermemiz gerekecek. İster işe, ister canlı konserlere veya spor etkinliklerine isterse de uçağa binip farklı bir ülkeye gitmek için” şeklinde konuştu. [2]
IATA TravelPass
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) daha önceki yazılarımızda değindiğimiz üzere kendi geliştirdiği Timatic altyapısı üzerinde çalışacak TravelPass isimli dijital pasaport uygulamasını devreye sokuyor. IATA, Yunanistan Başbakanı Mitsotakis’in COVID-19 aşısı yaptıranların özgürce seyahat etmelerini sağlayacak ortak bir dijital Avrupa COVID-19 aşı sertifikası girişimini desteklediğini duyurdu.
IATA Genel Müdürü ve CEO’su Alexandre de Juniac, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’e yazdığı ve AB’deki önemli politika yapıcılara da yolladığı açık bir mektupta “Başbakan Mitsotakis’in girişimi, AB Komisyonu ve tüm üye devletler tarafından acilen kabul edilmelidir. Aşılama, sınırları güvenli bir şekilde yeniden açmak ve ekonomik iyileşmeyi teşvik etmek için temel bir anahtardır.” dedi.
De Juniac, Avrupa çapında karşılıklı olarak tanınan bir aşı sertifikası, hükümetlere sınırlarını güvenli bir şekilde açma güveni ve yolculara karantina engeli olmadan uçma güveni verme yolunda önemli bir adım olacaktır”dedi. AB devlet başkanları bugün bir araya gelerek Mitsotakis’in önerisini gündeme alacak.
AOKpass
AOKpass ise Singapurlu iki teknoloji şirketi tarafından inşa ediliyor ve bireylerin akıllı telefonlarında güvenli bir şekilde bilgi depolamak için blockchain teknolojisini kullanıyor. Singapur havayolları uçuşlarında testleri yapılmaya başlanan uygulama ilk olarak 2020’nin Aralık ayında Japonya’dan Singapur’a bir uçuşta denendi.
Uygulamanın özellikle Cakarta ve Kuala Lumpur’dan Singapur’a yapılan Singapur Havayolları uçuşlarında kullanılması hedefleniyor. Uygulama IATA’nın Timatic sistemi ile entegre olarak çalışmayıve IATA TravelPass uygulamasıyla da uyumlu çalışmayı hedefliyor.
Comments are closed.
